Bạn thường xuyên nhìn thấy bánh xe tải lăn bánh trên đường, nhưng bạn có bao giờ tò mò về bộ phận nằm ẩn bên trong lốp xe, giữ vai trò kết nối lốp với trục xe? Đó chính là la-zăng, một thành phần không thể thiếu góp phần tạo nên sự ổn định và an toàn cho chiếc xe của bạn.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về la zăng là gì, cấu tạo, đặc điểm, vai trò của nó trong việc vận hành phương tiện.
La zăng là gì?
La-zăng, hay còn được biết đến với tên gọi mâm xe, là một bộ phận vô cùng quan trọng của hệ thống bánh xe trên các phương tiện giao thông như ô tô, xe tải, và xe máy. Nhiệm vụ chính của la-zăng là hỗ trợ, giữ chặt và nâng đỡ lốp xe, giúp bánh xe hoạt động một cách ổn định và an toàn.
Điểm khác biệt của la zăng xe tải
Khác biệt so với các loại xe khác, la zăng xe tải thường được thiết kế với kích thước lớn hơn, cấu trúc chắc chắn hơn và khả năng chịu tải cao hơn rất nhiều. Điều này là hoàn toàn dễ hiểu, bởi xe tải thường phải vận chuyển những khối lượng hàng hóa khổng lồ trên những quãng đường dài và đa dạng địa hình.
Do đó, la zăng xe tải phải đảm bảo đủ sức mạnh để chịu đựng những áp lực lớn, những cú va chạm mạnh và những lực xoắn cực đại trong quá trình vận hành.
Về chất liệu, la-zăng xe tải thường được làm từ các vật liệu chắc chắn như hợp kim nhôm, thép hoặc các loại vật liệu composite cao cấp có khả năng chịu lực tốt, đảm bảo tính an toàn cho xe tải khi vận hành ở những điều kiện khắc nghiệt như nhiệt độ cao, va chạm mạnh hay tiếp xúc với các yếu tố môi trường như nước, bụi bẩn.
Cấu trúc của la-zăng cũng được tối ưu hóa để chịu đựng trọng lượng nặng và đảm bảo rằng, dù phải chịu tải trọng lớn, bánh xe vẫn hoạt động một cách trơn tru và không bị biến dạng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với xe tải, loại phương tiện thường xuyên phải di chuyển với tải trọng lớn, có thể lên đến hàng chục tấn. Nếu la-zăng không đủ mạnh mẽ và ổn định, xe có thể gặp nguy cơ hư hỏng, gây ra những tai nạn nghiêm trọng.
Những vai trò chính của la zăng
- Nâng đỡ và giữ chặt lốp xe: La zăng là bộ phận kết nối giữa lốp xe và trục bánh xe, giúp cố định lốp xe tại một vị trí nhất định, đảm bảo lốp xe không bị xê dịch trong quá trình vận hành.
- Truyền lực: La zăng giúp truyền lực quay từ trục bánh xe xuống lốp xe, giúp xe chuyển động.
- Phân tán lực: Khi xe di chuyển, la zăng phải chịu tác động của nhiều lực khác nhau như lực quán tính, lực ly tâm, lực ma sát… La zăng có nhiệm vụ phân tán đều những lực này, giúp giảm thiểu sự mài mòn và biến dạng của lốp xe cũng như các bộ phận khác của bánh xe.
- Đảm bảo sự ổn định và an toàn cho xe: La zăng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự cân bằng và ổn định của xe khi di chuyển, đặc biệt là khi xe tải chở hàng nặng. Một bộ la zăng chất lượng sẽ giúp giảm thiểu rung lắc, tiếng ồn và tăng cường độ bám đường cho xe.
- Tăng tính thẩm mỹ cho xe: Ngoài các chức năng kỹ thuật, la zăng còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên vẻ ngoài thẩm mỹ cho chiếc xe. Nhiều mẫu la zăng được thiết kế với kiểu dáng hiện đại, thể thao, giúp chiếc xe trở nên nổi bật và thu hút hơn.
Cấu tạo của La-zăng
Dù đa dạng về kiểu dáng, chất liệu, la-zăng vẫn có cấu tạo chung, kết hợp hài hòa các bộ phận sau:
Vành La-zăng
Phần vành la-zăng chính là bộ phận chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc kết nối với lốp xe. Với hình dáng tròn, vành la-zăng có một mặt phẳng dùng để gắn lốp và một mặt phẳng khác ở bên ngoài, chính là phần mà ta có thể nhìn thấy.
Chức năng của vành la-zăng là giữ chặt lốp xe, bảo vệ lốp, chịu được những lực tác động lớn từ mặt đường, lực phanh và cả lực quán tính khi xe di chuyển.
Chất liệu làm vành thường là thép hoặc hợp kim nhôm, được gia cố để phù hợp với tải trọng và điều kiện vận hành của xe.
Lỗ bắt ốc
Lỗ bắt ốc là những lỗ khoan trên bề mặt của la-zăng, có vai trò quan trọng trong việc gắn chặt các ốc vít, giúp cố định lốp xe. Số lượng và vị trí của các lỗ này không cố định mà phụ thuộc vào thiết kế của từng kiểu la-zăng, cũng như kích thước của chúng.
Thiết kế của các lỗ bắt ốc phải đảm bảo độ chính xác về kích thước và độ sâu, tạo nên sự chắc chắn khi gắn ốc, chịu đựng được tải trọng và lực căng của ốc vít, tránh tình trạng ốc bị tuột hoặc gãy trong quá trình sử dụng.
Mặt trong của la-zăng
Mặt trong của la-zăng là phần ít được chú ý hơn so với mặt ngoài, nhưng lại có vai trò quan trọng không kém. Đây là phần tiếp xúc trực tiếp với má phanh và các bộ phận khác trong hệ thống phanh. Bề mặt này phải đảm bảo sự bằng phẳng tuyệt đối, đồng thời phải có khả năng tản nhiệt hiệu quả.
Được thiết kế để làm mát má phanh và các bộ phận khác một cách tối ưu. Điều này là yếu tố cực kỳ quan trọng đối với những xe thường xuyên di chuyển ở tốc độ cao hoặc trên những cung đường khó khăn, nơi hệ thống phanh phải hoạt động với cường độ lớn.
Đường kính bu lông
Thông số đường kính bu lông, khoảng cách giữa tâm của hai lỗ bắt ốc liên tiếp, là yếu tố quan trọng quyết định sự tương thích giữa la-zăng với hệ thống phanh và lốp xe.
Đường kính bu lông phải phù hợp với kích thước bu lông trên moay ơ của xe, tránh tình trạng la-zăng không thể lắp đặt hoặc gây ra những ảnh hưởng xấu đến sự an toàn trong quá trình vận hành.
Hướng dẫn cách đọc – hiểu rõ thông số la zăng ô tô
Hiểu rõ thông số la-zăng là cực kỳ quan trọng để bạn có thể chọn được bộ la-zăng phù hợp nhất với chiếc xe của mình. Ngoài kích thước, còn có những thông số khác cần lưu ý, bao gồm:
- Đường kính vành xe
Đây là thông số được đo bằng inch và thể hiện kích thước của vành la-zăng. Thông số này cần phải tương thích với kích thước lốp xe để đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành.
Ví dụ, xe Tải TH7 8×4 Khung Mui Nhập Khẩu 9M7 có kí hiệu lốp R22, nghĩa là đường kính vành xe là 22 inch. Lưu ý rằng, R22 không phải là 22cm như một số người lầm tưởng.
- Số lỗ bắt ốc và đường kính lỗ
Đây là thông số quan trọng quyết định xem la-zăng có tương thích với moay-ơ xe hay không. Ví dụ, một la-zăng 5 lỗ, PCD 114.3 mm nghĩa là la-zăng có 5 lỗ bắt ốc và đường kính vòng tròn bao quanh các lỗ là 114.3 mm.
Nếu số lỗ bắt ốc và đường kính lỗ của la-zăng không khớp với moay-ơ xe, bạn sẽ không thể lắp đặt la-zăng hoặc có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến an toàn khi vận hành xe.
- Độ lệch Offset
Offset là khoảng cách từ mặt phẳng tâm la-zăng đến mặt phẳng tiếp xúc của la-zăng với moay-ơ. Offset được đo bằng đơn vị mm và có thể là số dương, số âm hoặc bằng 0. Offset ảnh hưởng trực tiếp đến vị trí của la-zăng so với moay-ơ, tác động đến sự cân bằng của hệ thống treo và độ an toàn khi vận hành xe.
Ví dụ, một la-zăng có offset là 35 mm nghĩa là mặt phẳng tâm la-zăng nằm sâu hơn so với mặt phẳng tiếp xúc 35 mm.
- Chiều rộng la-zăng
Chiều rộng la-zăng được đo bằng đơn vị inch và thể hiện chiều rộng của vành la-zăng. Ví dụ, một la-zăng có chiều rộng 7 inch nghĩa là chiều rộng của vành la-zăng là 7 inch. Chiều rộng la-zăng cần phải phù hợp với kích thước lốp xe để đảm bảo lốp được gắn vừa vặn và an toàn.
Ngoài những thông số chính này, la-zăng còn có thể có các thông số khác như:
-
ET: Là thông số liên quan đến độ lệch Offset và thể hiện độ nhô ra của la-zăng so với moay-ơ.
-
H: Là thông số thể hiện chiều cao của vành la-zăng.
-
Material: Là thông số thể hiện chất liệu của la-zăng.
Những điều cần biết khi muốn độ la zăng (mâm xe)
Việc độ mâm xe không hề đơn giản như bạn nghĩ. Để đảm bảo an toàn và hiệu suất vận hành của xe, bạn cần lưu ý một số điều quan trọng.
+ Kích thước mâm và lốp: Điều đầu tiên cần quan tâm là đường kính tổng thể của cả mâm và lốp xe phải được giữ nguyên. Khi độ mâm lớn hơn, bạn cần giảm độ dày của lốp tương ứng để tránh ảnh hưởng đến hệ thống treo và tiêu hao nhiên liệu.
+ Ảnh hưởng đến hiệu suất: Độ mâm xe quá lớn có thể làm giảm khả năng bám đường, tăng ma sát và tiêu hao nhiên liệu. Ngược lại, lốp quá mỏng sẽ khiến hệ thống treo làm việc quá tải và giảm độ bền.
+ Vấn đề pháp lý: Theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP, việc thay đổi thông số mâm và lốp xe so với đăng kiểm sẽ bị phạt từ 800.000 đến 1.000.000 đồng. Ngoài ra, khi xảy ra tai nạn, các công ty bảo hiểm có thể từ chối bồi thường nếu xe đã được độ mâm mà không đăng kiểm lại.
Việc hiểu rõ về la zăng cũng như cách chọn kích thước, chất liệu phù hợp giúp đảm bảo sự an toàn và hiệu suất vận hành tối ưu cho phương tiện. Hơn nữa, khi có ý định thay đổi hay nâng cấp la zăng, người dùng cần lưu ý tuân thủ các quy định pháp luật và đảm bảo các thông số kỹ thuật để tránh những rủi ro không mong muốn.
